W dniu 7 czerwca w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów podpisano porozumienie w sprawie realizacji Programu Priorytetowego „Czyste powietrze”. Porozumienie podpisał Prezes Zarządu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Kazimierz Kujda – z prezesami zarządów 16 wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej oraz Prezesem Zarządu Banku Ochrony Środowiska S.A.

Na ceremonię podpisania porozumienia przybyli m.in.: Premier Mateusz Morawiecki, Minister Finansów prof. Teresa Czerwińska, Minister Środowiska Henryk Kowalczyk, Minister Energii Krzysztof Tchórzewski, Dyrektor Gabinetu Premiera Marek Suski, wojewodowie lub ich przedstawiciele, przewodniczący Rady Nadzorczej NFOŚiGW prof. Roman Niżnikowski, członkowie Zarządu NFOŚiGW. Wydarzenie prowadziła rzecznik rządu Joanna Kopcińska.

Premier Mateusz Morawiecki podkreślił, że czyste powietrze w Polsce należy do priorytetów jego rządu, dlatego Rada Ministrów i poszczególne ministerstwa oraz agendy rządowe intensywnie pracują nad rozwiązaniem problemu smogu. Prezes Rady Ministrów podkreślił, że trzeba w tej kwestii odrobić wieloletnie opóźnienia, gdyż poprzednie rządy nie realizowały działań w tym obszarze. Nie zwracały zwłaszcza uwagi na opracowania ekspertów czy opinie Komisji Europejskiej, koncentrując się jedynie  na standardach nowo budowanych mieszkań i domów.

Podstawowym celem nowego Programu „Czyste Powietrze” jest poprawa efektywności energetycznej istniejących zasobów mieszkalnych budownictwa jednorodzinnego poprzez gruntowną termomodernizację i wymianę palenisk – źródeł ciepła. Program będzie realizowany przez dziesięć lat, a łączne działania w jego ramach to ogromna kwota około  130 mld zł.

Premier Mateusz Morawiecki podziękował pozarządowym organizacjom ekologicznym za cenne uwagi i opinie dotyczące problemu niskiej emisji w Polsce, które miały duże znaczenie dla podjęcia tego problemu przez rząd i  opracowania Programu „Czyste Powietrze”. Poprzez  dotacje i związany  z nim system ulg podatkowych Program umożliwi realizację prac termomodernizacyjnych również przez najuboższe rodziny i przyczyni się do zmniejszenia ubóstwa energetycznego.

W swojej wypowiedzi szef rządu wskazał również inne działania,  które wpływają na zmniejszenie niskiej emisji i  likwidacji zjawisk smogowych: przygotowanie projektu  „ustawy termomodernizacyjnej” i jej konsultacja z 33 polskimi miastami znajdującymi się na liście najbardziej zanieczyszczonych miast Europy, zerowa stawka akcyzy na gaz CNG i LNG, która obowiązuje od 1 czerwca 2018 r. i przyczyni się do ograniczenia emisji ze środków transportu. Również prace Ministerstwa Energii dla rzecz szerokiego wprowadzenia i rozwoju elektromobilności wydatnie wpłyną na poprawę jakości powietrza w Polsce.

Minister Finansów prof. Teresa Czerwińska omówiła działania nad wprowadzeniem zachęt i  bodźców, które będą sprzyjać aktywizacji społeczeństwa w podejmowaniu działań na rzecz ograniczenia niskiej emisji. Od 2019 r. (czyli w rozliczeniu od 2020 r.) wydatki ponoszone przez osoby o dochodach powyżej 1600 zł miesięcznie w zakresie termomodernizacji efektywnej, czyli potwierdzone audytami energetycznymi, będą mogły być w 20 procentach odliczone od dochodu. Ulga ma być rozłożona na okres trzech lat, a sumarycznie nie może przekroczyć 53.000 zł. Minister Finansów wspólnie z Ministrem Środowiska przygotują rozporządzenie określające specyfikację kosztów  kwalifikowanych ponoszonych przez podatnika, które  będą mogły być objęte ulgą. Od 2019 r. dotacje przekazywane przez NFOŚiGW w ramach Programu „Czyste Powietrze” nie będą dochodem podatnika.

Minister Środowiska Henryk Kowalczyk zwrócił uwagę na kompleksowość rozwiązań i działań, które umożliwia realizacja Programu „Czyste Powietrze” przez zainteresowanych beneficjentów. Są to prace w zakresie kompleksowej termomodernizacji, wymiany palenisk, czy montażu odnawialnych mikroźródeł energii. Zwrócił też uwagę, że przy opracowaniu programu określono maksymalne jednostkowe koszty poszczególnych robót i zakupów inwestycyjnych realizowanych w jego ramach.

Ministerstwo Środowiska przygotowało i przystępuje do realizacji  spotkań informacyjno-szkoleniowych, które zostaną przeprowadzone we wszystkich polskich gminach, a skierowane będą bezpośrednio do mieszkańców oraz pracowników urzędów gmin. Na spotkaniach zostanie zaprezentowany Program „Czyste Powietrze” oraz różnorodne zagadnienia jakości powietrza i smogu na obszarach, na których jest prowadzone szkolenie.

Prezes Zarządu NFOŚiGW Kazimierz Kujda podziękował funduszom wojewódzkim, Bankowi Ochrony Środowiska, a także szefowi rządu i ministrom, za pomoc i wspólne  w przygotowanie  Programu „Czyste Powietrze”. Podkreślił, że zakres Programu i sposób jego realizacji będzie stanowił nową jakość we wspólnych działaniach antysmogowych. Zapewnił też, że projekt „Czyste Powietrze” będzie realizowany skutecznie, dla dobra ogółu mieszkańców Polski.

Na zakończenie spotkania Zastępca Prezesa NFOŚiGW, Piotr Woźny, przytoczył sformułowania ekspertów zawarte opracowaniu „Domy jednorodzinne. Efektywność energetyczna jakość  powietrza” sfinansowanym w 2o014 r. przez Europejską Fundację Klimatyczną. Przywołał m.in. taki cytat: „W zakresie wspierania remontów i modernizacji  do tej pory sektor domów jednorodzinnych pozostawał poza sferą zainteresowania polityki energetycznej i energetycznej Państwa”. Wiceprezes NFOŚiGW podkreślił, że dzięki Programowi „Czyste Powietrze”, którego inauguracja została właśnie dokonana, ta sytuacja zostanie odwrócona. Zaznaczył również, że prace regulujące jakość paliw stałych, czyli projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw wraz z rozporządzeniem Ministra Energii w sprawie wymagań jakościowych dla paliw stałych – są  na ostatnim  etapie procedowania w Sejmie.

Porozumienia w sprawie realizacji Programu Priorytetowego „Czyste Powietrze”  podpisali:

NFOŚiGW:
Kazimierz Kujda, Prezes Zarządu NFOŚiGW.
WFOŚiGW w Białymstoku:
Maciej Borzyszkowski, Prezes Zarządu WFOŚiGW w Białymstoku.
WFOŚiGW w Gdańsku:
Maciej Kazienko, Prezes Zarządu WFOŚiGW w Gdańsku.
WFOŚiGW w Katowicach:  
Tomasz Bednarek, Prezes Zarządu WFOŚiGW w Katowicach.
WFOŚiGW w Kielcach:
Ryszard Gliwiński, Prezes Zarządu WFOŚiGW w Kielcach.
WFOŚiGW w Krakowie:
Małgorzata Mrugała, Prezes Zarządu WFOŚiGW w Krakowie.
WFOŚiGW w Lublinie:
Paweł Gilowski, Prezes Zarządu WFOŚiGW w Lublinie.
WFOŚiGW w Łodzi:
Wojciech Miedzianowski, Prezes Zarządu WFOŚiGW w Łodzi.
WFOŚiGW w Olsztynie:
Jarosław Bogusz, Prezes Zarządu WFOŚiGW w Olsztynie.
WFOŚiGW w Opolu:
Iwona Mazurek, Prezes Zarządu WFOŚiGW w Opolu.
WFOŚiGW w Poznaniu:
Jolanta Ratajczak, Prezes Zarządu WFOŚiGW w Poznaniu.
WFOŚiGW w Rzeszowie:
Bogusław Kida, Zastępca Prezesa Zarządu WFOŚiGW w Rzeszowie.
WFOŚiGW w Szczecinie:
Radosław Grzegorczyk, Prezes Zarządu WFOŚiGW w Szczecinie.
WFOŚiGW w Toruniu:
Ireneusz Stachowiak, Prezes Zarządu WFOŚiGW w Toruniu.
WFOŚiGW w Warszawie:
Marek Ryszka, Prezes Zarządu WFOŚiGW w Warszawie.
WFOŚiGW we Wrocławiu:
Łukasz Kasztelowicz, Prezes Zarządu WFOŚiGW we Wrocławiu.
WFOŚiGW w Zielonej Górze:
Mariusz Herbut, Prezes Zarządu WFOŚiGW w Zielonej Górze.
BOŚ S.A.
Bogusław Białowąs, Prezes Zarządu BOŚ SA.

Podstawowe fakty o Programie Priorytetowym „Czyste Powietrze” (termomodernizacja domów jednorodzinnych): 

• Na realizację Programu związanego z ochroną powietrza i poprawą jego jakości w domach jednorodzinnych tj. termomodernizację, przewidziano wydatki w wysokości 103,0 mld zł a łączny koszt inwestycji wyniesie 132,8 mld zł (suma budżetu programu i wkładu własnego beneficjentów)
• Finasowanie programu w formie dotacji wyniesie 63,3 mld zł, a w formie pożyczek 39,7 mld zł.
• Okres finansowania Programu obejmie lata 2018-2029.
• Finansowanie Programu będzie pochodziło ze środków NFOŚiGW, WFOŚiGW oraz z środków europejskich nowej perspektywy finansowej.
• Minimalny koszt realizowanego projektu to 7.000 zł.
• Zakłada się, że termomodernizacji zostanie poddanych ponad nawet 4 mln domów.
• Właściciele domów, których dochody są najniższe otrzymają do 90 proc. dotacji na realizację przedsięwzięć finansowanych w ramach Programu. 
• Maksymalne koszty kwalifikowane przewidziane do wsparcia dotacyjnego wynoszą 53 tys. zł.
• Dotacje nie będą stanowiły przychodu podlegającego opodatkowaniu.
• Pożyczki mogą być udzielane na okres do 15 lat z preferencyjnym oprocentowaniem, które na dzień dzisiejszy wynosi 2,4 proc.

• Przykładowe maksymalne stawki jednostkowe dla głównych pozycji termomodernizacji w programie wynoszą:

– ocieplenie przegród budowlanych oraz uzasadnione prace towarzyszące do 150 zł za m2.

– wymiana stolarki zewnętrznej w tym: okien, okien połaciowych, drzwi balkonowych, powierzchni przezroczystych nieotwieralnych do 700 zł za m2.

– instalacje wewnętrzne ogrzewania i ciepłej wody użytkowej do 10.000 zł za zestaw.

– pompy ciepła na cele centralnego ogrzewania oraz centralnego ogrzewania i centralnej wody użytkowej do 30.000 zł za zestaw.

– kotły gazowe kondensacyjne wraz z systemem odprowadzania spalin do 20.000 zł za zestaw.