Plany gospodarki niskoemisyjnej
Wytyczne do opracowania PGN obowiązujące od 2020 roku
Plany gospodarki niskoemisyjnej (PGN) mają przyczynić się do osiągnięcia celów w zakresie zmniejszenia emisji CO2, zwiększenia udziału energii pochodzącej z źródeł odnawialnych, zmniejszenia zużycia energii finalnej, jak również określają konkretne działania, które władze lokalne i ewentualnie sektory prywatne podejmą, aby osiągnąć te cele do 2020 roku.
Plany gospodarki niskoemisyjnej powinny obejmować cały obszar geograficzny, zarządzany przez władze lokalne oraz zawierać działania niskoemisyjne i efektywnie wykorzystujące zasoby, w tym poprawę efektywności energetycznej oraz wykorzystanie lokalnego potencjału OZE. Priorytetem Planu Gospodarki Niskoemisyjnej powinno być ograniczenie końcowego zużycia energii przez podmioty zlokalizowane na terenie objętym planem.
PGN powinien swoim zakresem objąć obowiązkowo te sektory gospodarki, w których władze lokalne mają wpływ na zużycie energii, tj. w sektorze budynków użyteczności publicznej i komunalnym budownictwie mieszkaniowym, infrastrukturę techniczną, w tym oświetlenie uliczne, system ciepłowniczy oraz transport.
PGN jest dokumentem kompleksowym – oprócz działań w sektorze publicznym, powinien w jak najszerszy sposób objąć sektor prywatny, tj. współuczestnictwo podmiotów lokalnych, będących producentami lub odbiorcami energii finalnej, w tym spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe, handel, usługi i przemysł, jak również transport.
W celu osiągnięcia prawidłowego opracowania, a następnie realizacji Planu Gospodarki Niskoemisyjnej, konieczne jest zapewnienie odpowiedniego wsparcia na najwyższym poziomie politycznym. Wyrazem tego wsparcia jest m.in. zatwierdzenie PGN do wdrażania, w formie uchwały podjętej przez Radę Gminy.
Władze lokalne powinny również zapewnić zasoby kadrowe do obsługi PGN.
W prace nad Planem powinna w jak najszerszym stopniu zostać zaangażowana społeczność lokalna. PGN powinien zawierać opis działań promujących i edukacyjnych lokalną społeczność celem zmiany postaw konsumpcyjnych końcowych użytkowników energii.
Zadaniem PGN jest również poprawa jakości powietrza na obszarach, dla których zgodnie z ustawą Prawo Ochrony Środowiska zostały opracowane programy ochrony powietrza (POP) oraz plany działań krótkoterminowych (PDK) – z uwagi na występujące na tych obszarach przekroczenia dopuszczalnych i docelowych poziomów stężeń zanieczyszczeń w powietrzu (w tym.in: pyłów PM 10; PM 2,5; SO2; NOx, benzo-α-pirenu).
W PGN powinny zostać określone wskaźniki, które umożliwią monitorowanie wyników w zakresie wdrożonych działań, jak i zmniejszenia emisji CO2 w odniesieniu do ustalonego przez władze lokalne roku bazowego (możliwego do inwentaryzacji).
Przedstawione w PGN działania, na które ma wpływ samorząd lokalny (gmina, związek gmin, stowarzyszenie), muszą znaleźć odzwierciedlenie w zapisach Wieloletniej Prognozy Finansowej (WPF). Wdrożenie przez Gminę wieloletniego planowania finansowego (i inwestycyjnego) niesie ze sobą korzyści zarówno dla samego samorządu, jak i dla mieszkańców. Spójna i kompleksowa strategia wieloletnia może przyczynić się do stałego rozwoju danego obszaru i podwyższenia stopy życiowej jego mieszkańców. Warunkiem powodzenia jest jednak szczegółowe ( w okresie 3-5 lat) planowanie możliwych do realizacji działań inwestycyjnych oraz prognoza ujmująca kilkunastoletni horyzont czasowy.
PROCEDURA OCENY PROGRAMU GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ
1. Złożenie kompletu dokumentów w biurze Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie (osobiście, lub przesłanie pocztą tradycyjną) tj.:
• pismo przewodnie,
• płyta CD zawierająca: PGN, decyzje dotyczące OOŚ wydane przez odpowiednie instytucje oraz uchwałę Rady Gminy o przyjęciu programu do realizacji (w formacie PDF), baza danych dotyczących emisji zanieczyszczeń do atmosfery na terenie gminy (plik w formacie xls).
2. Weryfikacja PGN w ujęciu formalnym i merytorycznym zgodnie z listą sprawdzającą:
3. Korespondencja z Beneficjentem (Gminą) po weryfikacji PGN:
• PGN wymaga uzupełnienia – pismo w sprawie uzupełnienia, poprawy, wyjaśnienia do Gminy,
• PGN oceniony pozytywnie – pismo-zaświadczenie potwierdzające pozytywna weryfikację PGN
Wytyczne do opracowania PGN obowiązujące od 2021 roku
PGN z założenia jest dokumentem otwartym dlatego każdy kolejny dokument zmieniający, niezależnie, czy będzie aktualizacją pierwotnego PGN, czy też nowym PGN powinien stanowić kontynuację pierwotnego dokumentu. W przypadku gdy gmina posiada Plan Gospodarki Niskoemisyjnej zaleca się jego aktualizację. Aktualizację/nowy PGN, należy sporządzić z zastrzeżeniem, że wcześniejszy PGN (o ile dotyczy) stanowi integralny załącznik dla nowego dokumentu (łącznie z aktualizacjami zatwierdzonymi przez Rady Miejskie/Gminne).
Wskazówki dotyczące wykonania PGN, czyli co powinien zawierać PGN:
- informację o realizacji celów zakładanych we wcześniejszym PGN z ewentualną analizą przyczyn braku ich realizacji lub powodów przekroczenia (pokazanie opisowe trendu). Przedstawić informację z monitoringu celów i wskaźników, które były planowane do osiągnięcia w podstawowym PGN (np. do końca okresu planowania 2020 r) oraz wskazania trendów po realizacji (bądź nie) wykazu działań celem prawidłowej aktualizacji nowych założeń do aktualizacji PGN
- nowe cele dotyczące redukcji emisji CO2 oraz zanieczyszczeń emitowanych do atmosfery, redukcji zużycia energii, ilości energii pozyskiwanej z OZE oraz jej udziału w całości energii zużywanej w gminie dla roku docelowego
- przy aktualizacji celów należy obowiązkowo potwierdzić zgodność priorytetów wynikających z dokumentów regionalnych i lokalnych (czyli zgodność przyjętymi wcześniej strategiami, programami dotyczącymi lokalnego rozwoju, zużycia energii, efektywności energetycznej i OZE oraz wskazań Programów ochrony powietrza dla województwa wraz z planami krótkoterminowymi).
- w aktualizacji/nowym PGN zawsze należy pokazać 2020 rok. W przypadku aktualizacji, opracowania nowego PGN należy przedstawić podsumowanie dotyczące BEI ze „starego PGN” , z podaniem roku bazowego i ewentualnie wskazać jej aktualizację.
- należy ujednolicić wskaźniki dla efektów mierzalnych czyli dla CO2, mocy i produkcji energii z OZE oraz poprawy efektywności dla roku bazowego, MEI 2020, roku docelowego PGN.
- przyjęte wskaźniki emisji CO2 jak i innych zanieczyszczeń powietrza w aktualizacji, czy nowym PGN powinny być takie same jak w pierwotnym PGN. W przeciwnym razie na efekty uzyskiwane przez Gminę/Miasto na rzecz ograniczenia emisji będą mieć wpływ czynniki, na które lokalny samorząd nie ma wpływu.
- zaleca się aby rok bazowy przy aktualizacji/nowym PGN pozostawał bez zmian w stosunku do „starego” PGN
- w nowych dokumentach przy planowaniu nowych działań konieczne jest uporządkowanie zaplanowanych w poprzednich wersjach PGN wykazu działań np. raport ze stanu realizacji lub opis, dokonując analizy trendów usunięcie z przyszłych planów tych działań, które nie zostaną zrealizowane, a także zaplanowanie nowych inwestycji.
- należy zaktualizować krótki opis tła dotyczący polityk i strategii międzynarodowych i krajowych. W streszczeniu ( pierwsze strony dokumentu) należy umieścić krótką informację o aktualnie obowiązujących na dzień sporządzania dokumentu przepisach dotyczących legislacji dokumenty UE m.in. w odniesieniu do:
- Ram polityki klimatyczno-energetycznej do roku 2030,
- Europejskiego zielonego ładu, dyrektyw z dziedziny polityki energetycznej i jakości powietrza oraz krajowych (wskazać aktualne na dzień sporządzania dokumentu strategie i polityki obowiązujące na poziomie krajowym,
- w tym Politykę energetyczną Polski do 2040 r.,
- Krajowy planu na rzecz energii i klimatu na lata 2021-2030,
- ustawy dotyczące zarządzania energią, efektywności energetycznej i OZE i jakości powietrza)
- umieścić aktualną informację regionalną (województwo) i lokalną (gmina) czyli jak dotychczas krótko o trendach demografii, gospodarce, mieszkalnictwie, gospodarce odpadami, rolnictwie i leśnictwie, zapotrzebowaniu na energię elektryczną, układzie komunikacyjnym, warunkach przyrodniczych w tym obszarach Natura 2000, jakości powietrza i w szczególności o podjętych działaniach naprawczych wynikających z obowiązujących Programów Ochrony Powietrza
- w rozdziale Narzędzia realizacji celów: kadrowe, finansowe, organizacyjne zaleca się ujęcie informacji o sposobie funkcjonowania stanowiska Energetyka Gminnego (liczba osób, miejsce w strukturze organizacyjnej urzędu gminy).
Strategiczna Ocena Oddziaływania na Środowisko (SOOŚ)
Dokument potwierdzający realizację procedur dotyczących strategicznej oceny oddziaływania na środowisko jest obowiązkowy dla zaktualizowanego/nowego planu (o ile dotyczy).
Dopuszcza się dokument/oświadczenie potwierdzające realizację procedur dotyczących strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dla zaktualizowanego planu . Oświadczenie Wójta/Burmistrza/Prezydenta Miasta powinno informować, że zadanie było już tematycznie konsultowane i nie wymaga powtórnej procedury OOŚ.
W przypadku aktualizacji PGN w przypadku, gdy rodzaj zadań był w PGN konsultowany tematycznie w ramach SOOŚ, a zmianie przy aktualizacji ulega jedynie wartość wskaźnika produktu danego zadania dopuszczono oświadczenie Wójta/Burmistrza/Prezydenta Miasta, które powinno zawierać informację, że zadanie było już tematycznie konsultowane i nie wymaga powtórnej procedury SOOŚ.
Weryfikacja PGN/ aktualizacji PGN odbywa się zgodnie z listą sprawdzającą:
Lista sprawdzająca do oceny PGN (AKTUALNA)
