Wsparcie udzielane przez państwo wobec wybranych podmiotów stanowi pomoc publiczną. Zgodnie ze stanowiskiem Unii Europejskiej każda forma selektywnego wsparcia, udzielanego z zasobów państwowych podmiotom zaangażowanym w działalność gospodarczą, mająca wpływ na wewnętrzny rynek UE, stawia ich w pozycji uprzywilejowanej względem tych, którzy pomocy nie otrzymali. Takie wsparcie powoduje, że zakłócona zostaje konkurencja. Prawo UE dopuszcza stosowanie wsparcia ze strony państwa pod pewnymi warunkami.

Niezależnie od tego, czy mamy do czynienia z dotacją, pożyczką udzieloną na preferencyjnych warunkach, czy wsparciem w innej formie, to zgodnie z art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, będziemy mieli do czynienia z pomocą publiczną, o ile wsparcie:

1. dotyczy przedsiębiorstwa (przedsiębiorcy) w rozumieniu unijnego prawa konkurencji,
2. jest przyznawane przez państwo lub pochodzi ze środków państwowych,
3. udzielane jest na warunkach korzystniejszych niż oferowane na rynku,
4. ma charakter selektywny (uprzywilejowuje określone przedsiębiorstwo lub przedsiębiorstwa albo produkcję określonych towarów),
5. grozi zakłóceniem lub zakłóca konkurencję oraz wpływa na wymianę handlową między Państwami Członkowskimi UE.

Zasady udzielania pomocy publicznej mają swoje źródło w prawie unijnym, wobec czego ich interpretowanie wyłącznie na gruncie prawa krajowego jest niewłaściwe.

Pojęcia związane z pomocą publiczną i ich interpretacja zgodna z prawem unijnym:

Przedsiębiorca – to każdy podmiot zaangażowany w działalność gospodarczą, niezależnie od jego formy prawnej i źródeł jego finansowania, nastawiony na zysk lub nie. Przedsiębiorcą może być również stowarzyszenie lub fundacja, jak również podmioty sektora publicznego prowadzące działalność gospodarczą, a nawet jednostki samorządu terytorialnego. Istotne jest czy wnioskodawca prowadzi działalność, która może podlegać zasadom gry rynkowej.

Działalność gospodarcza – to rozumiane bardzo szeroko oferowanie na rynku towarów lub usług (w tym np. najem). Działalność może mieć charakter gospodarczy, także gdy nie ma charakteru zarobkowego, czy też nie jest prowadzona w sposób zorganizowany lub ciągły.

Przekazanie zasobów państwowych – występuje gdy działanie danego podmiotu udzielającego pomocy można przypisać państwu. Z uwagi na status prawny, prowadzoną działalność oraz charakter środków, wsparcie udzielane przez WFOŚiGW przekazywane jest z zasobów państwowych.

Korzyść ekonomiczna – to przyznanie przedsiębiorcy przywilejów zwalniających go z obciążeń, które normalnie są finansowane z jego własnych środków lub przekazanie wsparcia, którego nie otrzymałby w warunkach rynkowych.

Selektywność – środki  uprzywilejowujące tylko określony sektor gospodarki lub niektórych przedsiębiorców.

Wpływ na konkurencję i wymianę handlową – udowodnienie, że przyznane środki nie mają wpływu na wymianę handlową w UE jest trudne, tzn. należy wykazać, że przedsiębiorca nie posiada na rynku konkurentów lub jego działalność wpływa wyłącznie na rynek lokalny. Bez znaczenia jest fakt, iż przedsiębiorca nie eksportuje swoich towarów lub usług, ponieważ na tym samym rynku (lokalnym lub krajowym) mogą one konkurować z produktami pochodzącymi z innych państw.

W pewnych przypadkach można uznać, że konkurencja na rynku nie występuje ze względu na fakt, iż Wnioskodawca działa w warunkach monopolu, na przykład naturalnego, który ma miejsce, gdy ze względu na specyfikę usługi lub towaru funkcjonowanie na rynku więcej niż jednego przedsiębiorcy staje się nieopłacalne.

W ochronie środowiska uznaje się, iż monopol naturalny występuje w sektorze wodno-ściekowym, ponieważ w miejscach gdzie istnieje sieć wodociągowa budowa konkurencyjnej sieci wodociągowej nie miałaby uzasadnienia ekonomicznego. Nie ma również konkurencji międzysektorowej, ponieważ nie ma substytutu wody.

W przypadku, gdy wnioskowane wsparcie spełnia wszystkie przesłanki testu pomocy publicznej, to stanowi ono pomoc publiczną w rozumieniu przepisów unijnych.

W przypadku, gdy dofinansowanie stanowi pomoc publiczną, jest ono udzielane zgodnie z regulacjami dotyczącymi pomocy publicznej.

Warunki udzielania pomocy publicznej zależą od jej przeznaczenia (tzn. rodzaju finansowanego zadania) i od działalności prowadzonej przez wnioskodawcę.

WFOŚiGW w Krakowie w praktyce najczęściej udziela pomocy de minimis. Inne możliwe przeznaczenia pomocy to pomoc horyzontalna na ochronę środowiska i pomoc regionalna na nowe inwestycje.

Ograniczenie kwotowe pomocy de minimis wynosi 200 000 euro w okresie trzech ostatnich lat obrotowych dla „jednego przedsiębiorstwa”, za wyjątkiem sektorów: drogowego transportu towarów (limit 100 000 euro), produkcji rolnej (limit 20 000 euro) i rybołówstwa (limit 30 000 euro).

„Jedno przedsiębiorstwo” obejmuje wszystkie jednostki gospodarcze, które są ze sobą powiązane co najmniej jednym z następujących stosunków:

a) jedna jednostka gospodarcza posiada w drugiej jednostce gospodarczej większość praw głosu akcjonariuszy, wspólników lub członków;

b) jedna jednostka gospodarcza ma prawo wyznaczyć lub odwołać większość członków organu administracyjnego, zarządzającego lub nadzorczego innej jednostki gospodarczej;

c) jedna jednostka gospodarcza ma prawo wywierać dominujący wpływ na inną jednostkę gospodarczą zgodnie z umową zawartą z tą jednostką lub postanowieniami w jej akcie założycielskim lub umowie spółki;

d) jedna jednostka gospodarcza, która jest akcjonariuszem lub wspólnikiem w innej jednostce gospodarczej lub jej członkiem, samodzielnie kontroluje, zgodnie z porozumieniem z innymi akcjonariuszami, wspólnikami lub członkami tej jednostki, większość praw głosu akcjonariuszy, wspólników lub członków tej jednostki.

Jednostki gospodarcze pozostające w jakimkolwiek ze stosunków, o których mowa powyżej w lit. a)–d), za pośrednictwem jednej innej jednostki gospodarczej lub kilku innych jednostek gospodarczych również są uznawane za jedno przedsiębiorstwo.

W przypadku udzielania pożyczek, wystąpienie pomocy publicznej jest uzależnione od ustalenia wysokości stopy referencyjnej dla danego przedsiębiorcy.

Stopę referencyjną uzyskuje się poprzez zsumowanie stopy bazowej (ogłaszanej przez KE) i odpowiedniej marży wyrażonej w punktach bazowych. Wysokość marży, wyrażonej w punktach bazowych, ustalana jest w oparciu o dwa kryteria:

1. poziom zabezpieczeń związanych z udzieleniem pomocy w formie pożyczki,
2. tzw. rating, który może być ustalony w oparciu o sytuację ekonomiczno-finansową przedsiębiorcy.