Wytyczne do opracowania Planów Gospodarki Niskoemisyjnej (dalej PGN) od 01.01.2024 r.

Zobowiązanie do uzyskania neutralności klimatycznej to jedno z największych wyzwań, które będzie dotyczyć prawie wszystkich obszarów naszego życia i wymaga zaangażowania wielu podmiotów oraz poniesienia znacznych nakładów inwestycyjnych.
Unia Europejska i jej państwa członkowskie zobowiązały się do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych netto, zwiększenia udziału odnawialnych źródeł energii oraz poprawy efektywności energetycznej, aby osiągnąć cel neutralności klimatycznej Unii w 2050 r.
W związku z powyższym Plany Gospodarki Niskoemisyjnej w poszczególnych Gminach, Miastach, Powiatach powinny zawierać działania przyczyniające się do osiągnięcia ustalonych celów klimatyczno-energetycznych przewidzianych w dokumentach strategicznych (co najmniej) do roku 2030 (a jeśli rok osiągnięcia celu będzie późniejszy niż 2030 r. należy zagregować dane również na 2030 r.).

Biorąc pod uwagę politykę klimatyczną UE do roku 2050, z pośrednim celem do 2030, w tym cele redukcji emisji gazów cieplarnianych i redukcję zużycia energii końcowej – określone w nowej dyrektywie w sprawie efektywności energetycznej UE 2023/1791 (weszła w życie w październiku 2023), która to dyrektywa powinna zostać transponowana do prawa krajowego do końca 2025 roku – a tym samym warunki w niej zawarte – zasadnym staje się ujęcie w PGN działań do osiągnięcia celów wskazanych w dokumencie, tj.: poprawy efektywności energetycznej, redukcji gazów cieplarnianych, zwiększenia udziału OZE.

Weryfikacja nowego PGN lub jego aktualizacja odbywa się zgodnie z listą sprawdzającą, zawierającą pełny zakres obszarów podlegających ocenie. Zachęcamy do zapoznania się z aktualnymi wymaganiami.

Główne cele aktualizacji PGN lub oceny nowego PGN:

1. Czy dla aktualizacji PGN lub oceny nowego PGN w odniesieniu do redukcji emisji gazów cieplarnianych:

– został wyznaczony cel do roku 2030* w stosunku do roku bazowego?

– zostało opisane wykonanie celu do 2020 roku w stosunku do roku bazowego? [1]

(należy podać w ujęciu ilościowym w Mg/rok i procentowym).

2. Czy w aktualizacji PGN lub w ocenie nowego PGN w odniesieniu do zwiększenia udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych (OZE):

–  został wyznaczony cel do roku 2030* w stosunku do roku bazowego?

– zostało opisane wykonanie celu do 2020 roku w stosunku do roku bazowego? [1]

(podać w ujęciu  ilościowym w MWh/rok i procentowym).

3. Czy dla aktualizacji PGN lub oceny nowego PGN w odniesieniu do ograniczenia zużycia energii finalnej:

– został wyznaczony cel do roku 2030* w stosunku do roku bazowego?

– zostało opisane wykonanie celu do 2020 roku w stosunku do roku bazowego? [1]

(należy podać w ujęciu ilościowym w MWh/rok i procentowym)

4. Czy zidentyfikowano/odnotowano przekroczenia dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń w powietrzu? Dotyczy obszarów, na których odnotowano przekroczenia jakości poziomów dopuszczalnych stężeń w powietrzu i realizowane są programy ochrony powietrza oraz plany działań krótkoterminowych. 

Czy w aktualizacji PGN lub w ocenie nowego PGN w odniesieniu do redukcji emisji zanieczyszczeń do powietrza:

• został wyznaczony cel do roku 2030*?
•  zostało opisane wykonanie celu w zakresie redukcji emisji zanieczyszczeń do powietrza do 2020 roku? [1]

5. Założenia do przygotowania aktualizacji PGN lub oceny nowego PGN:

• Czy plan dotyczy całego obszaru gminy?
• Czy w planie ujęto działania niskoemisyjne, służące poprawie efektywności energetycznej, wykorzystanie OZE? Należy wymienić projekty. Czy działania dotyczą przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko?
• Czy w planie zidentyfikowano interesariuszy działań w obszarze gospodarki niskoemisyjnej oraz określono ich współuczestnictwo w ich realizacji?
• Czy wskazano dokumenty  obowiązujące w gminie związane z obszarem działań objętym planem gospodarki niskoemisyjnej?  Czy wykazano spójność dokumentu PGN z ww. dokumentami
• Czy aktualizacja PGN lub ocena nowego PGN została zatwierdzona do wdrażania przez Radę Gminy/Miasta? Czy przedstawiono stosowną uchwałę Rady Gminy/Miasta o przyjęciu do wdrażania  aktualizacji PGN lub nowego PGN?

6. Podstawowe wymagania wobec aktualizacji PGN lub oceny nowego PGN:

• Czy sporządzono bazową inwentaryzację emisji CO2 (BEI)?
• Czy podano rok bazowy (jaki) ? Czy podano rok docelowy?
• Czy podano uzasadnienie wyboru roku bazowego? 
• Czy BEI została sporządzona na podstawie danych dotyczących zużycia/produkcji energii, mobilności itp. z terytorium zarządzanym przez dany samorząd ? (W przypadku aktualizacji PGN, baza z pierwotnego dokumentu powinna stanowić załącznik do weryfikowanej aktualizacji).
• Czy sporządzono MEI dla roku 2020 lub dokonano rozliczenia celu dla roku 2020 (w przypadku aktualizacji PGN)? [1]
• Czy BEI obejmuje wymagane sektory z takimi danymi jak: zużycie energii w budynkach, wyposażeniu/urządzeniach i przemyśle, końcowe zużycie energii w transporcie, produkcja energii, inne źródła emisji, systemy ciepłownicze, ze szczególnym uwzględnieniem sektorów, w których samorząd zamierza podjąć działania zmierzające do zmniejszenia emisji, w tym CO2?
• Czy w planie wskazano działania inwestycyjne w obszarze ograniczenia zużycia energii w budynkach (obejmujących budynki użyteczności publicznej, urządzenia komunalne, budynki i urządzenia przemysłowe, budynki mieszkalne, oświetlenie uliczne, zakłady przemysłowe (o ile dotyczy), dystrybucji ciepła (o ile dotyczy), transporcie, i innych wyżej nie wymienionych)?   
• Czy wykazano zgodność aktualizacji PGN lub nowego PGN z przepisami prawa w zakresie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko?

7. Czy plan zawiera podstawowe elementy?

• Streszczenie 
• Cele strategiczne i szczegółowe
• Opis stanu obecnego
• Czy zawarto podsumowanie działań zrealizowanych przez gminę w ramach uprzednio przyjętego PGN wraz z analizą wskaźników? (o ile dotyczy)
• Identyfikację obszarów problemowych na obszarze gminy
• Prezentację aspektów organizacyjnych i finansowych (struktura organizacyjna, zasoby ludzkie, zaangażowane strony (interesariusze), budżet
• Prezentację wyników bazowej inwentaryzacji emisji dwutlenku węgla
• Wykaz działań/zadań i środki zaplanowane na cały okres objęty planem, w tym:
  •               cele i zobowiązania wynikające z długoterminowej strategii
  •              krótko/średnioterminowe działania w tym powiązania rekomendowanych działań/zadań z bazową inwentaryzacją emisji CO2 (BEI)
• Czy dla każdego z działań/zadań wskazanych w planie przedstawiono opis, podmioty odpowiedzialne za realizację, harmonogram, koszty, wskaźniki osiągane w wyniku realizacji poszczególnych działań/zadań, mierniki monitorowania realizacji działań/zadań?

* Jeśli rok osiągnięcia celu będzie późniejszy niż 2030 r. należy zagregować dane również na 2030r.

[1] nie dotyczy PGN, dla których przyjęto rok bazowy począwszy od 2020 roku.

BEI – Bazowa Inwentaryzacja Emisji